Rzeczpospolita to postaw czerwonego sukna, za które ciągną Szwedzi, Chmielnicki, Hiperborejczykowie, Tatarzy, elektor i kto żyw naokoło… Tak o Rzeczpospolitej w sienkiewiczowskim Potopie mówił Bogusław Radziwił. Obserwując co się aktualnie dzieje w związku ze zmianami w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz w Urzędach Marszałkowskich można odnieść wrażenie, że dziś jest tak z kulturą. Jak zwykle mogą na tym stracić nie tylko ludzie kultury ale również uczestnicy.
Od wielu lat mówi się o tym, że środowisko kultury jest niezintegrowane przez co trudno jest mu zawalczyć o poprawę sytuacji całej branży. W obszarze kultury działa wiele stowarzyszeń oraz organizacji, które zabiegają o interesy ludzi kultury, niestety tylko dla tych skupionych w danych środowiskach. Jak wiadomo, gdzie dwóch się bije, trzeci korzysta, w tym przypadku często ten, który z kulturą ma mało wspólnego.
Zjednoczenie czy polaryzacja ludzi kultury?
Nowa Minister Hanna Wróblewska przez środowisko ludzi kultury była przyjęta z wielkim entuzjazmem. W końcu u sterów ministerstwa zamiast polityka zasiadła osoba z doświadczeniem i z branży. Rozbudziło to wiele nadziei w różnych środowiskach zajmujących się kulturą. Pod koniec lipca 2024 roku oficjalnie ogłoszono, że rozpoczęły się prace nad pewnego rodzaju Kongresem Kultury Polskiej nazwanego współKongresem. Jak napisała Hanna Wróblewska „pracujemy nad współKongresem Kultury, który powstaje z inicjatywy strony społecznej, tak jak miało to miejsce podczas pierwszej edycji Kongresu Kultury. Wierzę, że potrzeba powrotu do tej idei będzie szansą na rozmowę o przyszłości z udziałem wszystkich środowisk, dla których kultura jest ważna.”. Do pracy wyznaczone zostało grono złożone z przedstawicieli kultury, tylko że nie wszystkich sektorów. Choć to osoby doświadczone w organizacji tego typu przedsięwzięć, to analizując listę nazwisk trudno nie odnieść wrażenia, że są to ludzie z wielkich ośrodków miejskich oraz dużych instytucji kultury. Brakuje zaś tam przedstawicieli tak licznego środowiska, jakim są lokalne ośrodki kultury i biblioteki. Czy będzie miało to wpływ na kształt WspółKongresu Kultury? Wierzmy że nie. Mimo, iż w radzie brakuje reprezentacji lokalnych instytucji kultury, to chyba dziś trudno nie zauważyć że to ważne i liczne środowisko, które dzięki działaniom takich organizacji jak Forum Kraków, Stowarzyszenie Dyrektorów i Dyrektorek Samorządowych Instytucji Kultury oraz Inicjatywa Społeczny Dom Kultury jest coraz bardziej słyszalne. Zapewne te organizacje dołożą wszelkich starań by głos tych kilkudziesięciu tysięcy osób był usłyszany.
Razem możemy więcej
Z tego co obserwuję, widzę jak różne środowiska kulturalne zwierają szyki, organizują się zaczynając działać i lobbować pomysły i rozwiązania, które mogą wzmocnić lub polepszyć sytuację ludzi kultury – głównie z konkretnego środowiska. W moim odczuciu kolejny raz brakuje jedności ludzi szeroko rozumianej kultury. Teatry, wielkie miasta, bibliotekarze, muzealnicy, filmowcy i wielu innych samodzielnie działa i prowadzi rozmowy z Ministerstwem chcąc ugrać coś dla siebie. W tych zabieganiach przewagę mają lepiej zorganizowani, znani, będący bliżej wielkiej polityki. Czy szykowany Kongres będzie miejscem, gdzie każde środowisko będzie miało możliwość zabrania głosu by móc powiedzieć o swoich sukcesach, problemach, potrzebach i planach? W założeniu tak, w praktyce się okaże to już niebawem gdy ruszą realne prace nad przygotowaniem tego wydarzenia. Mam nadzieję, że każde środowisko działające w polskiej kulturze będzie usatysfakcjonowane możliwością wzięcia udział w tworzeniu tego wydarzeniem. Mam nadzieję, że Kongres będzie miejscem dla każdego tworzącego kulturę bez podziałów na lepszych i gorszych, tych z centrum i z prowincji, tych z Kultury przez wielkie K oraz całej reszty.
Życzę sobie, ale też każdej osobie tworzącą środowisko szeroko rozumianej kultury by WspółKongres był miejscem dialogu, zrozumienia i możliwości podzielenia się swoimi sukcesami, a nie powodem do pogłębiania się podziałów i rosnących napięć w środowisku kultury. Razem możemy więcej!